Elkaar aanspreken, noodzaak of luxe?
Organisaties laten veel geld en kansen liggen doordat ze geen ‘aanspreekcultuur’ hebben, zo blijkt uit verschillende onderzoeken. Elkaar aanspreken op professionaliteit en ook op (sociaal) gedrag kan organisaties nog effectiever en efficiënter maken. Wanneer collega’s elkaar (positieve en negatieve) feedback geven op elkaars functioneren en gedrag, zou dit een organisatie wel 28 procent productiever kunnen maken en tot wel 16 procent meer kosten kunnen besparen.
Docent en trainer Evelien Esser
Er kunnen veel ‘goede’ redenen zijn waarom collega’s elkaar niet aanspreken, zegt Evelien Esser. Zij was de laatste tien jaar docent/trainer bij Hogeschool Rotterdam bij de Master Management & Innovatie en heeft daarnaast ook een eigen bedrijf (Clarke & Esser) dat op maat gemaakte trajecten aanbiedt over onderstromen binnen non-profit organisaties. Momenteel begeleidt zij intervisiebijeenkomsten bij ISO. “We zijn vaak laf, hebben er geen tijd voor (iemand aanspreken kan zo uitlopen in een gesprek van 5 minuten), we hebben geen zin in ‘gedoe’ of en we willen niet autoritair zijn”, zegt ze.
Typisch Nederlands
“Elkaar aanspreken is eigenlijk typisch Nederlands. Iets oplossen op logisch denkniveau. We willen geen regeltjes maar ons vrij voelen. Elkaar aanspreken past daar juist heel goed in. Dat is de kracht van Nederland, juist omdat we zo verschrikkelijk tolerant zijn,” vertelt Maaike Lycklama à Nijeholt. Zij is lector Finance & Business Innovation bij Kenniscentrum
Business Innovation van Hogeschool Rotterdam. In haar onderzoeken richt zij zich onder andere op ‘soft controls’ binnen organisaties.
In de meeste organisaties is het echter niet vanzelfsprekend dat collega’s feedback, positieve dan wel negatieve, geven én ontvangen. Zonde, zeggen onderzoekers. Hoe gewoner mensen het vinden om ergens op aangesproken te worden, hoe groter de kans dat de ontvangen feedback leidt tot ander gedrag en uiteindelijk tot betere prestaties. Hoe meer je eraan gewend bent, hoe makkelijker je het verwerkt.
Moed
“Mensen vinden anderen aanspreken op hun functioneren en gedrag enorm moeilijk”, stelt Evelien Esser. “Een directeur van een grote organisatie vertelde dat hij het niet moeilijk vindt een organisatie te leiden van 1.500 mensen, maar wel moed nodig heeft om in het voorbijgaan een medewerker die op een verkeerde plek staat te roken, aan te spreken.”
Veiligheid
Aanspreken is voor veel mensen tegennatuurlijk en voelt ongemakkelijk aan. Vaak komt dit ook doordat ze een veilige omgeving, met ruimte voor falen, missen. Die veiligheid helpt enorm om iemand te durven aan te spreken.
Lector Maaike Lycklama à Nijeholt
“Elkaar durven aanspreken is veel gemakkelijker als je je veilig en betrokken voelt. Dat is toch de basis. Dat creëer je door contact te maken en oprechte interesse te hebben in elkaar. Dan ontstaat er een wij-gevoel. Op een hogeschool heb je een docent-student verhouding. Alle docenten en andere medewerkers moeten het goede voorbeeld geven, je wilt met de normen en regels tenslotte geloofwaardig zijn, anders gaat het nooit werken. Dat is een absolute randvoorwaarde.”
Soft en hard controls
Bij ‘hard controls’ gaat het om regels en voorschriften en om meten is weten. Het gedrag van mensen wordt dan bepaald door de regels. Bij ‘soft controls gaat het om zachte beheersmaatregelen, die het gedrag beïnvloeden door de innerlijke normen en waarden van mensen aan te spreken.” “Het beste werkt een combinatie van hard en soft controls”, zegt Maaike.
Maaike ziet goede kansen voor een succesvolle aanspreekcultuur op een hogeschool, meer dan op de universiteit waar zij ook aan verbonden is. Een hogeschool is volgens haar veel persoonlijker en bezit ook veel meer een opvoedelement. “Als we duidelijk kunnen maken waar Hogeschool Rotterdam voor staat, voor openheid en respect, zorgt dat ervoor dat regels logisch zijn en geaccepteerd worden. Bepaal welke normen en waarden we met zijn allen delen. Hou het positief en constructief, met het waarom centraal.”
Misschien erger je je ook aan collega’s die te laat of helemaal niet naar overleg komen, maar je zegt er niets over. Of voel je je juist trots op de prestaties van een collega zonder dat je met hem of haar deelt.
Wat zijn jouw ervaringen met het geven en ontvangen van feedback? Vind je een ander aanspreken op diens functioneren en gedrag moeilijk of gaat het je juist makkelijk af en heb je tips voor collega’s die hiervoor terugdeinzen? Zie je dit als een plicht of denk je: het gaat me niets aan hoe mijn collega’s zich gedragen of functioneren?
Deel je vragen en ervaringen hieronder.
De komende tijd publiceren we een reeks artikelen over professionaliteit. Onderwerpen zoals hoe we ons blijven ontwikkelen, hoe we met elkaar omgaan, communiceren en samenwerken zullen aan bod komen. Als eerste behandelen wij het elkaar aanspreken. Wat is een aanspreekcultuur, waarom is het van belang dat medewerkers binnen een organisatie elkaar opbouwende of waarderende feedback geven? Tip ons als je suggesties hebt over de onderwerpen die we zouden moeten behandelen. In dit eerste artikel komen Evelien Esser en Maaike Lycklama à Nijeholt aan het woord over het onderwerp aanspreekcultuur. Bron: Aanspreken? Gewoon doen! (Gytha Heins, Boom 2018)
